Ծրագիր «Հայրենագիտություն» առարկայի 4-5-րդ դասարաններ, 2021-2022 ուստարի

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր
Հայեցակարգը

«Հայրենագիտությունը» դասընթաց է, որի նպատակը ուսումնական ճամփորդությունների, ազգային տոների-ծեսերի կազմակերպման, ուսումնական նախագծերի միջոցով սովորողին հայրենաճանաչ դարձնելն է, իր, ընտանիքի, շրջակա միջավայրի, տարածաշրջանի, ազգայինի վերաբերյալ գիտելիքների յուրացումն է, շրջապատող միջավայրի վրա մարդու ներգործող դերը դիտարկելու գիտելիքի յուրացումն է, ազգային և հասարակական արժեքների, իր ժողովրդի մշակույթի, սովորությունների հանդեպ հարգանքի ձևավորումը:Հայրենագիտության դասընթացի ծրագիրն կոչված է սովորողների մոտ ձևավորել հետաքրքրասիրությունը և զարգացնել երևակայությունը, ստիպում մտածել`ով եմ ես, որտեղից եմ, որտեղ եմ ապրում, ինչ է ինձ շրջապատում, ինչպիսինն է իմ անցյալը: Դասընթացն ապահովում է ուսումնական և գործնական հմտությունների, կարողությունների`հետազոտելու,զննելու,դիտարկելու,փորձարկելու ձևավորում:
«Հայրենագիտություն»  առարկայի ուսումնասիրումը օգնում է սովորողին զարգացնել իր անհատականությունը, հասկանալ իր տեղը  ընտանիքում, շրջապատում, հասարակության մեջ:

Առարկայի խնդիրները.

• ծանոթացնել սովորողներին մեր հայրենիքին, նրա մշակութային արժեքներին.
• պատկերացում տալ մեր ժողովրդի ստեղծած հոգևոր արժեքների, «Սասնա ծռեր» էպոսի, հին հայկական առասպելների մասին.
• ձևավորել հոգատար վերաբերմունք իր միջավայրի, իր փոքր հայրենիքի (մարզ, քաղաք, գյուղ), մշակութային արժեքների նկատմամբ.
• դաստիարակել սեր և հարգանք հայրենի երկրի, նրա հոգևոր և նյութական արժեքների նկատմամբ.
• սովորողների մեջ ձևավորել ու զարգացնել ճանաչելու, հաղորդակցվելու, ուսումնասիրելու, պահպանելու, պաշտպանելու   կարողություններ ու հմտություններ.
• ձևավորել որոնողական աշխատանք կատարելու, աշխատանքը դիտարկելու,  համակարգելու  կարողություններ և հմտություններ.
  ծանոթացնել բնապահպանական խնդիրներին

Դասընթացի կառուցման հիմքում դրված են հետևյալ հիմնական

սկզբունքները.

• ազգային արժանապատվության գիտակցումը
• մշակութային արժեքները յուրացնելու և հաջորդ սերնդին փոխանցելու կարողությունների ձեռքբերումը:

«Հայրենագիտություն» առարկան  ներառում է «Դիցաբանություն», «Ժողովրդական մշակույթ»  դասընթացները, կազմակերպվում է  ուսումնական ճամփորդությունների, բանահավաքչության, ճամբարների և  ուսումնական այլ նախագծերի ձևով: «Դիցաբանությունը» ընդգրկում է «Հին հայկական առասպելները»,«Սասնա  ծռեր» էպոսը: Ծրագիրն ընգրկում է ուսումնական օրացույցով նախատեսված նախագծերը:

Առարկայի բովանդակությունը
Իմ հայրենիքը Հայաստանն է`ես, իմ ընտանիքը, իմ բակը, իմ թաղը, իմ փողոցը, իմ գյուղը, իմ քաղաքը
Ով եմ ես`իմ տոհմածառը
Մեր մարզերը
Մեր գետերը
Լճերը
Լեռները
Մեր բերդերը
Մեր վանքերը, այդ թվում` խոնարհված
Մեր հուշարձանները
Երևան քաղաքի արձանները
Երևան քաղաքի թանգարանները
Երևանյան պուրակներ և զբոսայգիներ
Պատմություններր, զրույցներ տեղի և տեղանունների հետ կապված
Հայաստանի կենդանական և բուսական աշխարհը
Հայաստանի հանքերը

Ճանաչենք Արցախ աշխարհը

Ժողովրդական մշակույթ`

գորգագործություն,

խոհանոց,

խեցեգործություն,

գինեգործություն,

երկրագործություն
աշխատանքային գործիքներ, աշխատանքային երգեր

Ազգային ծեսեր

Զատիկ

Տեառընդառաջ

Վարդավառ

Ազգային տարազ
Կանաչ դեղատուն

 

Դիցաբանություն
Հին աստվածներ

Նոր դիցարան
Սասնա ծռեր

4-5-րդ դասարանի սովորողը պետք է իմանա

— իր ծագումնաբանության մասին

— հասարակության  մեջ ընտանիքի դերի մասին
— իր երկրի աշխարհագրությունը սկսած իր բակից
— երկրի ու ժողովրդի մշակույթի մասին
-ազգային ծեսերը, ծիսական երգերը
-ուսումնասիրվող վայրի մասին զրույցը, պատմությունը

-շրջապատող միջավայրի վրա մարդու գործունեության ազդեցության մասին
— մարդու կյանքում աշխատանքի դերի մասին

-շրջապատող աշխարհի պահպանության մասին

— հայրենիքի տնտեսական և մշակութային կյանքում իր ընտանիքի, դպրոցի մասնակցության մասին

Սովորողը պետք է կարողանա

— կազմել իր տոհմածառը

-դիտարկում անել

-ճամփորդել

-հարցազրույցներ վարել, ուսումնասիրվող վայրի պատմությունը, ավանդապատումը, զրույցը, բանահյուսական նյութերը հավաքել
— ներկայացնել իր բնակավայրի, մարզի, երկրի աշխարհագրական դիրքը, պատմաաշխարհագրական վայրերը, մշակույթը, արհեստը

Մայր Հայաստան ռազմական թանգարան

ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ հուշահամալիրը բացվել է 1950թ. նոյեմբերի 29-ին Հաղթանակ զբոսայգում: Հեղինակը ԽՍՀՄ ժողովրդական ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանն է: Պատվանդանի վրա տեղադրվել էր ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարիչ Սերգեյ Մերկուրովի հեղինակած Ի. Ստալինի 17 մետր բարձրության պղնձե կոփածո արձանը: 1951թ. հեղինակներն արժանացել են ԽՍՀՄ պետական մրցանակի: 1962թ. հանվել է Ի. Ստալինի արձանը: 1967թ. տեղադրվել է Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ Արա Հարությունյանի հեղինակած 22 մետր բարձրության պղնձե կոփածո ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ արձանը: Հուշահամալիրը նախագծվել է հայկական եկեղեցու կառուցվածքով, ընդհանուր բարձրությունը 52 մետր է: 1970թ. բացվել է Հայաստանը Հայրենական մեծ պատերազմում 1941-1945թթ. թանգարանը: 1995թ. այն վերանվանվել է ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ զինվորական թանգարանի և անցել ՀՀ ՊՆ ենթակայության ներքո: Թանգարանը հիմնականում արտացոլում է 2 թեմա` Հայ ժողովրդի մասնակցությունը 2-րդ համաշխարհային պատերազմին և Արցախյան ազատագրական պատերազմ: 1-ին հարկի ցուցադրությունը նվիրված է 2-րդ համաշխարհային պատերազմին հայ ժողովրդի մասնակցությանը: Ներկայացված են հայկական 6 դիվիզիաների, աչքի ընկած մարտիկների գործունեությունը: Առանձին ցուցադրություններում ներկայացված են հայ մարշալների (Հ. Բաղրամյան, Ի. Իսակով, Հ. Բաբաջանյան, Ա. Խանփերյանց) և գեներալների գործունեությանը: Պատկերասրահում ներկայացված են Խորհրդային Միության հերոսների և գեներալների յուղաներկ դիմանկարները: Սև գրանիտե հուշ-դահլիճում անմահացված են Խորհրդային Միության հերոսների և Փառքի շքանշանի լրիվ ասպետների, Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված-անհայտ կորածների անունները: 2-րդ հարկի ցուցադրությունը նվիրված է Արցախյան ազատագրական պատերազմին, ներկայացված է ՀՀ ազգային հերոսների և Արցախի հերոսների, ՀՀ ԶՈւ զորատեսակների, տարբեր ռազմական գործողություններին մասնակցած ազատամարտիկների գործունեությունը: 3-րդ հարկում հանդիսությունների դահլիճն է: Թանգարանի օրգանական շարունակությունն է հարակից տարածքում գտնվող Անհայտ զինվորի գերեզմանը, Հերոսների, Մարշալ Բաղրամյանի, ռուս սահմանապահների ծառուղիները, զինատեսակների բացօթյա ցուցադրությունը:

 http://www.mayrhayastan.am/

Հայաստանի ժողովրդական արվեստի թանգարան

Մշակույթի եզակի կենտրոն է, որտեղ պահպանվում ու ցուցադրվում են հայկական դեկորատիվ-կիրառական արվեստի և կերպարվեստի նմուշներ: 1930-ականների վերջին ազգագրագետ-բանահավաք Հաբեթնակ Բաբայանի գլխավորությամբ հիմնադրվում է Ժողովրդական ստեղծագործության տունը, որի հավաքածուն թանգարան ստեղծելու հիմքը դարձավ:
Թանգարանն ստեղծվել է1978թ.: Ցուցանմուշները պատկերացում են տալիս հայկական ժողովրդական արվեստի զարգացման փուլերի մասին: Հավաքածուն ընդգրկում է փայտի, քարի փորագրության, մետաղի գեղարվեստական մշակման, խեցեգործության, ասեղնագործության նմուշներ, մանրաքանդակներ, գորգեր, կարպետներ, գեղանկարչական գործեր:

Արա Սարգսյանի և Հակոբ Կոջոյանի տուն-թանգարան

Արա Սարգսյանի և Հակոբ Կոջոյանի տուն-թանգարանը հիմնվել է 1973թ. ՀՍՍՀ Մինիստրների Խորհրդի 1970թ.-ի մայիսի 25-ի որոշմաման համաձայն և հանդիսանում է Հայաստանի Ազգային պատկերասրահի մասնաճյուղը:
1934թ.-ից մինչ թանգարանի ստեղծումը Արա Սարգսյանը և Հակոբ Կոջոյանը բնակվել ու ստեղծագործել են այստեղ:
Տուն-թանգարանի հավաքածուն կազմում են ինչպես թանգարանի պատկանելիության, այնպես էլ արվեստագետների ընտանիքների սեփականությունը հանդիսացող ստեղծագործությունները:
Տուն-թանգարանի գոյության կարևոր գրավականն է արվեստագետների ստեղծագործական ժառանգության պահպանումը, գիտական ուսումնասիրությունն ու պրոպագանդումը;
Արա Սարգսյանը ծնվել է 1902 թ. ապրիլի 7-ին Պոլսի մոտ գտնվող Մաքրի գյուղում: 1914թ. ընտանիքով տեղափոխվել է Կոստանդնապոլիս: 1919-1921 թթ.  սովորել է Պոլսի գեղարվեստի վարժարանում: 1921-24թթ. սովորել է Վիեննայի գեղարվեստի ակադեմիայում` աշակերտելով Էդմոնդ Հելմերին և Յոզոֆ Մյուլներին: 1925թ.-ից բնակվել է Հայաստանում և իր կյանքը նվիրել սիրելի ժողովրդին: 1932թ  նրա ջանքերով հիմնադրվում  է ՀՍՍՀ նկարիչների միությունը, որը նախագահել է բազմիցս:1945թ.հանդիսացել է Երևանում իր իսկ կողմից հիմնադրված գեղարվեստաթատերական ինստիտւտի առաջին ռեկտորը և քանդակագործության ամբիոնի վարիչը: Արա Սարգսյանը վախճանվել է  1969 թ. հունիսի 13-ին Երևանում:
Թանգարանում Արա Սարգսյանը ներկայացված է վաղ` վիեննական ստեղծագործական շրջանից սկսած, այնուհետև խորհրդային ժամանակաշրջանով, մոնումենտալ դեկորատիվ քանդակներով, ինչի շնորհիվ նրա արվեստը տպավորվում է առավել ամբողջական և որոշակի ստեղծագործական զարգացման մեջ:         
Ստեղծագործությունները առանձնանում են ժանրային բազմազանությամբ` թեմատիկ-հորինվածքային, հաստոցային, մանրաքանդակ,
հարթաքանդակ, մոնումենտալ   և հուշակոթողային:  Քանդակագործը վարպետորեն տիրապետել է տարբեր նյութերի`փայտ, մարմառ, շամուտ, բրոնզ, բազալտ, գրանիտ և այլն:

Թանգարանը ներկայացնում է նաև Ա. Սարգսյանի շուրջ 2 տասնյակ բեմական ձևավորումներից մի քանիսը, գծանկարներ, գրաֆիկական էջեր:
Հավաքածուն համալրված է քանդակագործի անձնական իրերով, որոնց մի մասը ցուցադրվում է վարպետի առանձնասենյակում` գործիքներ, լուսանկարներ: Թանգարանը պահպանում է արվեստագետի հուշաձեռագրային ժառանգությունը` հոդվածներ, նամակագրություն, ելույթներ և այլն: Բազմաթիվ ծոցատետրեր և ալբոմներ ներկայացնում են նրա ուսումնասիրություններն ու գրառումները, գծանկարներն ու էսքիզները:

Թանգարանի գողտրիկ բակում ցուցադրված են «Հիրոսիմա» (1957թ.) և «Մայր Հայաստան»(1968թ.) մոնումենտալ քանդակները: Վերջինս Ա. Սարգսյանը արարել է որպես ժողովրդի ստեղծագործ ոգու խորհրդանիշ, զետեղելով կանացի կերպարի մեկ ձեռքում Զվարթնոցի  տաճարի խոյակներից մեկը, մյուսում` դափնեճյուղ:

Ա. Սարգսյանին, որպես մեծ արվեստագետի, հետաքրքրել է  ճարտարապետության և քանդակագործության սինթեզի խնդիրը, որն արտահայտում են օրինակ` օպերայի հրապարակի Ալեքսանդր Սպենդիարյանի և Հովհաննես Թումանյանի արձանների և ՙՍահակ Պարթև Մեսրոպ Մաշտոց՚ խմբաքանդակի նախագծերը: Վերջինս նախատեսված էր Մատենադարանի ֆասադին կից հարթակում տեղադրվելու համար, սակայն խորհրդային  հայեցակարգից ելնելով` նախագիծը չէր իրականացվել: Այժմ խմբաքանդակը իր տեղն  է գտել ԵՊԲՀ-ի բակում իբրև  ուսումնառության խորհրդանիշ

Այս մտահղացումների նախնական էսքիզները, գծանկարները և քանդակային փորձերը պահպանվում են թանգարանի ֆոնդերում  ինչպես նաև ցուցադրվում են:
Հակոբ Կոջոյանը ծնվել է 1883թ.  դեկտեմբերի 13-ին Ախալցխա քաղաքում, ոսկերչի ընտանիքում: 1890թ. ընտանիքի հետ տեղափոխվելով Վլադիկավկազ, սովորել է տեղի վարժարանում, արժանանալով օսեթական նկարչի ուշադրությանը: 1900թ. մեկնել է Մոսկվա, ուր հաճախել է փորագրիչ

Պրուսովի արվեստանոցը,      տիրապետել նոր նյութի տեխնիկայի գաղտնիքներին: 1901-1907թթ. Սովորել է Մյունխենում Անտոն Աշբեի գեղարվեստական    ստուդիայում և    Գեղարվեստի ակադեմիայում: 1907 թ. մեկնել է Փարիզ կատարելագործվելու: 1918թ. տեղափոխվում է Երևան և մինչև կյանքի վերջը ապրում և ստեղծագործում է հայրենիքում: Հակոբ Կոջոյանը վախճանվել է. Երևանում 1959 թ ապրիլի 24-ին:

  Հակոբ Կոջոյանի արվեստում միաձուլվեցին արևելքի և արևմուտքի մշակույթներիավանդները, հայ մանրանկարչության, որմնանկարչության և արհեստների սկզբունքների վերաիմաստավորումը և համադրումը իր ժամանակի ձևամտածողության հետ:

Թանգարանը ներկայացնում է Հակոբ Կոջոյանի ստեղծագործությունների թեմատիկ, ժանրային և տեխնիկայի բազմազանությունը` գրքի ձևավորում, սյուժետային     պատկեր, բնանկար, դեկորատիվ մոտիվներով երկեր, կիրառական արվեստի էսքիզներ, բեմական ձևավորումներ:

Հ. Կոջոայնի տեխնիկան հարուստ է ու բազմազան. ջրաներկ, տեմպերա, մոմաներկեր, տուշ, փայտափորագրություն:
«Սասունցի Դավիթ՚«մեծադիր կտավը մոնումենտալ գեղանկարչության հիանալի օրինակ է, որն արտահայտում է հայ ժողովրդի հավաքական ուժը, հայրենասիրությունը: Բազմիցս անդրադառնալով Սասունցի Դավթի կերպարին ` Հ. Կոջոյանը ձևավորել է

«Սասունցի Դավիթ»օպերան, ուր արտահայտվել են հայ մոնումենտալ գեղանկարչության անվանդները և  մոդերն ոճի էլեմենտները:
Արա Սարգսյանը և Հակոբ Կոջոյանը XX դարի հայ կերպարվեստի խոշորագույն դեմքերն են, որոնց արվեստը պահպանել է իր արդիականությունը:

Հովհ. Թումանյանի թանգարան

953թ. ապրիլին Երևանի Մոսկովյան 40 հասցեում ճարտարապետ Գրիգոր Աղաբաբյանի նախագծով բացվեց Հովհ. Թումանյանի թանգարանը, որտեղ խնամքով պահվում է ավելի քան 18000 ցուցանմուշ: Թանգարանի երկրորդ հարկի առանձին սրահում ներկայացված է թանգարանի մեծագույն արժեքներից մեկը` Հովհ. Թումանյանի անձնական բացառիկ և բազմաբնույթ գրադարանը` մոտ 8000 հատորով: Մեծ տպավորություն է թողնում Թիֆլիսի <<Վերնատան>> կրկնօրինակը:
Թանգարանի ուշագրավ անկյուններից է նաև <<Լոռվա ձորը>> համայնապատկերը, որի դիտումն ուղեկցվում է<<Անուշ>>օպերայի հնչյուններով:
Երևանի կենտրոնում, բարձունքին գտնվող այս թանգարան հասնելու համար հարկավոր է հաղթահարել 54 աստիճան. սա մեծ հայի ապրած կյանքի տարիները խորհրդանշող թիվն է: